Σπάνιο
δισκοπότηρο, μοναδικό στα ελληνικά χρονικά, που χρονολογείται στην εποχή
του Ιουστινιανού (6ος αι.), βρέθηκε στο Κάστρο της Βελίκας στη Λάρισα.
Πρόκειται για
μία κύλικα με ψηλό πόδι -πήλινο, κολονάτο ποτήρι-, ύψους 10 εκατοστών,
που δεν φέρει διάκοσμο ή κάποια επιγραφή, ενώ, αν και πήλινο,
διατηρήθηκε σε εξαιρετική κατάσταση.
«Το σχήμα του
συγκεκριμένου ποτηριού, που είναι μάλλον μοναδικό για την Ελλάδα και
για την περίοδο, μοιάζει πολύ με άγια ποτήρια από πηλό και από μέταλλο
που έχουν σωθεί από το μέσο και ύστερο Βυζάντιο.
Γι' αυτό και
υποθέτουμε ότι το ποτήρι αυτό ήταν το άγιο ποτήριο της εκκλησίας στο
Κάστρο της Βελίκας», δήλωσε στο «Εθνος» ο επίκουρος καθηγητής Βυζαντινής
Αρχαιολογίας του τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής
Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Γιάννης Βαραλής.
Μαζί με νόμισμα
Το σπάνιο
εύρημα εντοπίστηκε πριν από λίγο καιρό σε δωμάτιο οικίας, νότια της
εκκλησίας, σε μια κόγχη του τοίχου, μαζί με νόμισμα που δεν έχει
συντηρηθεί ακόμη, αλλά κατά πάσα πιθανότητα είναι της εποχής του
αυτοκράτορα Ιουστινιανού.
Στο ίδιο
σπίτι, σε διπλανό δωμάτιο και σε στρώμα ίδιας εποχής, βρέθηκε μια πήλινη
σφραγίδα άρτου ευλογίας με τη συνήθη επιγραφή: «Ευλογία Κυρίου εφ' ημάς
αμήν», με την οποία σφραγίζονταν ειδικά ψωμάκια που μοιράζονταν στους
πιστούς μετά το πέρας των πανηγυρικών θείων λειτουργιών των μεγάλων
δεσποτικών γιορτών (Χριστούγεννα, Πάσχα, Θεοφάνια κ.λπ.).
Τέτοιου
είδους σφραγίδες δεν βρίσκονταν σε σπίτια λαϊκών, καθώς υπήρχε κανόνας
συνόδου που έλεγε ότι ο κλήρος της κάθε περιοχής είχε τον έλεγχο των
σφραγίδων, τόσο των άρτων για τη θεία λειτουργία όσο και των άρτων
ευλογίας.
Το ίδιο
στρώμα στο δωμάτιο αυτό περιείχε και άλλα στοιχεία (καλή εισηγμένη
κεραμική, αγγεία από γυαλί και νομίσματα) που μαρτυρούν ότι η οικία
ανήκε σε σημαίνον, εύπορο πρόσωπο της τοπικής κοινωνίας, ίσως στον ιερέα
που λειτουργούσε στην εκκλησία, η οποία που βρισκόταν αμέσως βόρεια του
σπιτιού.
Το
δισκοπότηρο, η ενεπίγραφη σφραγίδα για τα πρόσφορα, καθώς και ένα
σπασμένο γυάλινο φιαλίδιο μύρου βρέθηκαν στο ίδιο σημείο και εκτιμάται
ότι απέμειναν εκεί μετά τη βιαστική εγκατάλειψη του Κάστρου της Βελίκας,
τον 7ο αιώνα, εποχή μεγάλης ανασφάλειας, λόγω συνεχών επιδρομών.
«Πρόκειται
για ένα σπάνιο για τον ελλαδικό χώρο εύρημα, που χρονολογείται στον 6ο
αιώνα, επειδή βρέθηκε μαζί με νόμισμα του Ιουστινιανού, οπότε
επιβεβαιωθήκαμε για άλλη μία φορά ότι εκεί τοποθετείται η κύρια φάση
κατοίκησης στο Κάστρο της Βελίκας, που είναι η βυζαντινή Κενταυρόπολη,
όπως αναφέρεται από τον ιστορικό Προκόπιο, η διάδοχη πόλη της αρχαίας
Μελιβοίας», μας είπε η προϊσταμένη της 7ης Εφορείας Βυζαντινών
Αρχαιοτήτων, Σταυρούλα Σδρόλια.
Λατρευτικό κέντρο της εποχής
Η τρίκλιτη
παλαιοχριστιανική βασιλική, διαστάσεων 10Χ11 μ. -χωρίς τον νάρθηκα-, του
6ου αιώνα, βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου Μελιβοίας και, σύμφωνα
με τους αρχαιολόγους, ήταν σημαντικό λατρευτικό κέντρο και προσκύνημα
της εποχής της.
Φέτος
αποκαλύφθηκε ο νάρθηκας που φέρει κτιστό θρανίο και μαζί ανασκάφτηκαν
δύο διαμερίσματα στα βόρεια και στα νότια της εκκλησίας, με σημαντικά
ευρήματα, κυρίως στο νότιο, όπου πιθανολογείται ότι ήταν το σκευοφυλάκιο
και ίσως η κατοικία του ιερέα.
Ο λόφος
Το Κάστρο της
Βελίκας εκτείνεται σε 21 στρ. σε κατάφυτο λόφο στα βόρεια του ομώνυμου
οικισμού και σε μικρή απόσταση από την παραλία.
Τα τείχη που
αποκαλύφθηκαν κατά την ανασκαφική περίοδο 2009-2010 είναι ύψους 3
μέτρων, κτισμένα από ακατέργαστους λίθους μεσαίου μεγέθους και έχουν
πάχος 2 μέτρα, ενώ στο εσωτερικό του σώζονται λείψανα οικισμού, του 6ου
αιώνα, κτισμένα πάνω σε παλαιότερα ερείπια.
Πηγή : Ρομφαία
